بزرگان تعزیه مزینان / کربلایی رضا محمدی ایفاگر نقش حضرت ابوالفضل(ع)+ عکس

سه شنبه, ۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۲، ۱۰:۰۱ ب.ظ

می گوید : «در بعضی شهرها، تعزیه خوان ها برای امرار معاش نقش اجرا می کنند اما تعزیه خوان مزینانی از این راه هیچ در آمدی ندارد و برای دلش می خواند.»

معتقد است؛«همین که نقش ابوالفضل(ع) را بخوانم کافی نیست باید در باره ی شخصیت او و نقشم مطالعه کنم؛ تعزیه خوان ها باید دورهم بنشینند و تبادل اطلاعات کنند.»

افتخار می کند؛«باغرور می گویم نوکر قمر بنی هاشم(ع) هستم!»

این ها نظرات و اعتقادات یک تعزیه خوان پیشکسوت و خوش فکر مزینانی است؛ هنرمندی که از نوجوانی به طور جدی وارد عرصه ی تعزیه خوانی شده و از 19 سالگی با ایفای نقش ماه منیر بنی هاشم(ع) در عاشورای مزینان هنر و توانایی خود را در این عرصه به نمایش گذاشته است و در این مسیر همت و غیرت را لازمه ی نقش خود می داند و برای شناخت مولا و مقتدایش نام هر کتابی را که شنیده به دست آورده و خوانده است. حتی گاهی روضه خوان ها و روحانیون و مداحان طراز اول از اطلاعات شگفت آور او متعجب شده و از دانستنی هایش بهره مند شده اند.

سخن از استاد کربلایی رضا محمدی مزینان است که خانواده ی مداح و ذاکر اهل بیت علیهم السلام و تعزیه خوان محمدی در اول شهریور 1342 به شکرانه ی تولدش نام نامی ولی نعمت خراسان را برایش انتخاب کردند و پدرش مرحوم کربلایی عبدالله محمدی عباس خوان معروف مزینان خود در گوش او اذان و اقامه گفت.

رضا در کنار تحصیل و فراگرفتن دروس آموزش و پرورش که تا مقطع دیپلم متوسطه ادامه پیدا کرد به حفظ ابیات یکی از سخت ترین و طولانی ترین نسخه های تعزیه پرداخت :«اولین تعزیه خوانی هستم که تمامی نسخه را از حفظ می خوانم»

او در حضور تعزیه خوانان صاحب نام مزینانی همانند؛ مرحوم شمشیری بزرگ، عباسعلی و محمدصدیقی و حسین ملاحسن و حاج حسن ناطقی و.. چنان هنرنمایی کرد که امام خوان مزینان روی به کربلایی عبدالله کرد و گفت:«دیگر هیچ غم و غصه ای نداشته باش که این پسر بعد از تو راهت را ادامه خواهد داد»

- سال 1362 در جبهه حضور داشتم و برای مراسم تاسوعا و عاشورا به مرخصی آمدم. پدرم بعد از بیست و اندی سال تعزیه خوانی آن هم نقش باصلابت قمربنی هاشم(ع) می خواست برای خودش جانشینی تعیین کند.آن شب برادرها کنار پدر نشستیم و هریک چندبیتی خواندیم و صبح مرحوم مادرم گفت:«لباس عباس را برتن رضا کنید» .می توانم به جرأت قسم یاد کنم از آن روز تا حالا این لباس مقدس را بدون غسل و وضو نپوشیده ام.

رضای جوان بدون هیچ ترس و واهمه ای سوار براسب شد و در کنار پدر شروع به خواندن نقش ابوالفضل(ع) کرد و کربلایی عبدالله وقتی مهارت او را دید در حالی که از خوشحالی بغض گلویش را می فشرد و اشک در چشمانش حلقه زده بود در کنار موافق خوانان قرار گرفت و به تماشای هنرنمایی پسرش در میدان پرداخت. البته او پیش از این رضایش را در هفت هشت سالگی که نقش سکینه (س) را می خواند و یا در عاشورای دوم نقش حر و قاسم (ع) را اجرا کرده محک زده اما این بار سرنوشت برای پسرش طور دیگری رقم خورده بود و او نقشی را برعهده گرفته که نیمی از تعزیه ی روز عاشوراست و به تنهایی خود یک مجلس مجزا و بزرگ شبیه خوانی است. چیزی که موجب حیرت و شگفتی شرکت کنندگان در این مراسم شده بود اجرای نقش بدون نسخه و از حفظ خواندن این جوان جسور و هنرمند بود کاری که او سال هاست ادامه می دهد و هربار که مطلب تازه ای را می بیند استادانه در نقش روز عاشورا پیاده می کند.

کربلایی رضا محمدی پس از سال ها ایفای نقش قمربنی هاشم (ع) مزد عزاداری خود را در سال 1388 با تشرف به صحن و سرای ابا عبدالله الحسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) دریافت کرد.

- این قدر در حرم آقایم گریه کردم که بسیاری از همراهانم تصور می کردند مریضم و آمده ام از مولا شفا بگیرم. به آن ها گفتم:« هیچ دردی ندارم بلکه 45 سال آرزوی چنین روزی را داشتم»

این تعزیه خوان مزینانی که مدت 20سال در شرکت های خارجی از جمله توتال فرانسه مشغول به کار بوده با دریافت مدرک کارشناسی ادبیات از دانشگاه آزاد اسلامی و فراگیری زبان انگلیسی نقش مترجم برای مقامات عالی رتبه این شرکت ها را نیز برعهده داشت و به سواد و فراگیری علوم توسط فرزندانش که اکنون از مدارج عالیه دانشگاهی برخوردارند اهمیت فراوانی قائل است و از اینکه دو داماد وی محمدرضا محمدی و ابوالفضل غنی آبادی دارای مدرک مهندسی هستند خدا را شاکر است. او با همین نگاه تعصب خاصی به مزینان و مزینانی دارد و دلش می خواهد هرجا نامی از این دیار تاریخی برده شود به قول امروزی ها با کلاس باشد.

یکی از دلایل ماندگاری تعزیه موروثی بودن نقش ها و مسئولیتی است که افراد در این هنر آیینی به خصوص عاشورای مزینان بر عهده دارند و سینه به سینه و نسل به نسل این هنر در خانواده ها می چرخد تا هچنان باقی و پویا بماند و اکنون خلف صالح کربلایی رضا یعنی محمد محمدی با اجرای بسیار ارزنده و جالبی که در عاشورای 1401 داشت نشان داد که جانشین بسیار خوبی برای پدرش خواهد بود.

حاج رضا در شعر و شاعری هم دستی برآتش دارد و صدها بیت در باره موضوعات مختلف مذهبی و فرهنگی و زادگاه خویش سروده است که به زودی در قالب کتاب و یا دیوان شعر تقدیم می نماید.

در ادامه شعری از این هنرمند تعزیه خوان مزینانی در وصف قمر بنی هاشم(ع) تقدیم می گردد.

تو کیستی که به وصفت زدند به سکه و زر
مقابلت صف دشمن همه شدند ابتر

قبله هست نشانت به صفحه رخسار
ستاده ای به مقابل چو حیدر کرار

به صدر زین فلک همچو ماه عالم گیر
ندیده لشکر اعدا چنین جوان دلیر

چه شوکت و چه غرور و چه هیبت و جاهی
عجب به ماه جمالت به صولت شاهی

مرا زخط و نشانت به حیرت آوردی
زعین لحن کلامت به عبرت آوردی

ندیده ام به مثالت رغیب پنجه درشت
مگر که قبضه شمشیر حیدراست در مشت

نشان تو را ز علی هست علی عمرانی
تمام لحن کلامت چو اوست قرآنی

مرا ز عالم صفین کنون به یاد آمد
چو شیر بچه جوانی سوی جهاد آمد

که بود حضرت عباس و شیر، شیر اوژن
طلب نموده دمادم ز لشکر دشمن

سلام من به ابالفضل به زاده ی حیدر
به تک سوار بنی هاشمی یل صفدر

تمامی خاندان محمدی علاقه خاصی به استاد بزرگ موسیقی اصیل ایرانی، مرد حنجره طلایی اکبر گلپایگانی دارند و اغلب آنها به تقلید از استاد گلپا تصنیف ها و ترانه های او را در خلوت و تنهایی خود و یا مجالس و دورهمی های خانوادگی می خوانند و همین علاقه موجب شده که آقا رضا محمدی به مناسبت تولد این هنرمند خوش صدا شعری بگوید که تقدیم می شود:

در وصف صدایت همه جا کم سخنی نیست
حیرت زده ام بین لب وحنجره ات چیست

آن دم که به آواز در آری زلب اشعار
الحق که این صوت ز نای تو الهی ست

زیر و بم هر قطعه که آید ز کلامت
مخلوق هنر داده به هر زیر و بمت بیست

از حضرت حافظ و یا سعدی شیراز
هر شاعر و هر شعر به آوای تو عالیست

آنجا که نه می مونده نه مستی تو بخواندی
تا شام ابد بر لب عشاق تو جاریست

هردم ز نوایت هوس میکده کردم
هر چند که پیمانه پر و جز شرری نیست

تحریر بزن ساغر و ساقی به لب آور
آواز از آن حنجره ای کن که طلائیست

بشکسته اگر چرخ دل همچو بلورت
جاوید صدای تو و کی نام تو فانیست

نازم به خدایی که بتو صوت چنین داد
همتای تو چون اکبر گلپا دگری نیست

هر جا همه دم ورد زبان است به مزینان
گلپا یکی بود و یکی در همه گیتی ست