​

🖌نویسنده و محقق؛ دکتر احمدباقری مزینانی استادیار دانشگاه

💠اسرار غدیریه

​

به نظر صاحب این قلم، عید غدیرخم به عنوان عیدالله الاکبر، فراتر از یک حادثه تاریخی و مقصد و خلاصه رسالت انبیاء از مبداء تدبیر الهی و ترسیم کننده الگوی حکمرانی برآمده از رسالت خاتم الانبیاء به عنوان نقطه پایان وحی است. بنابراین غدیر تدبیر خالق از مبدأ ملکوت و برای اداره امور ملک در مقصد مخلوق است.

🔸 مبتنی بر نظریه متوسم؛ سیماشناسی، نشانه شناسی و نمادشناسی یکی از بهترین راه‌های کشف حقایق و پدیده‌های هستی است. بر این اساس ادراک برخی از نمادها و نشانه‌های تدبیر الهی در حجةالاودا و در غدیر خم همچون؛ دستور به توقف امت، اعلان تکمیل دیانت، اعلام ختم رسالت، ابلاغ قطعی وصایت، معرفی مصداق امامت، گرفتن فراگیر بیعت و تهدید نقص رسالت مبدأ پرده‌برداری از سیمای حقیقی عید غدیر است.

🔅با این وجود، مبتنی بر نمادها و نشانه‌های موجود در رخداد آن روز، اعم از محتوای وحی و سیره پیامبر اعظم (ص)، برخی از مهمترین اسرار غدیر خم عبارت است از:

۱. تثبیت نهایی دیانت و تعیین تکلیف رسالت در معرفی انسان کامل شایسته‌، رعایت واجبات بایسته‌ و ترک محرمات ناشایسته؛

۲. تعیین تکلیف جامعه اسلامی توسط وحی، از طریق تثبیت و ترویج سبک حکمرانی مبتنی بر الگوی غدیر؛

۳. معرفی سامانه ولایت و امامت به عنوان منبع هدایت فکری و اجتماعی و مرجع سلامت فرهنگی و ایمانی؛

۴. معرفی سیرت و صورت انسان کامل در شمایل امام هادی و به عنوان الگوی جامع زیست انسانی و حیات مومنانه؛

۵. تلاش به منظور شناسایی، معرفی، فهم و مرزبندی میان الگوی غدیر و نمادها و نشانه‌های مدل‌های بدیل آن (نمونه‌های مقابل).

💠 الگوی غدیر و مدل‌های حکمرانی

​

مبنی بر اسرار مطرح شده برای فهم الگوی غدیر و با تکیه بر حادثه غدیر می‌توانیم سه چهره از الگو و مدل‌های حکمرانی را ترسیم کنیم:

💎 چهره اول. "الگوی حکمرانی ولایت نهاد"

سیمای این الگو از حکمرانی در واقعه غدیر خم تجلی یافته است. مهمترین شاخص‌های الگوی حکمرانی غدیر در تکیه بر انتصاب توحیدگرایانه، مردم سالاری دین‌مدارانه، فطرت حق‌جویانه، اسوه‌گرایی مخالصانه، تدبیر حکیمانه، سیاست صادقانه، انتظار موعود گرایانه، حریت مجاهدانه و شایسته سالاری صالحانه است و این الگو "منشاء امت سازی" و "موتور محرک تمدن توحیدی" است.

🔅 دستاورد اجتماعی و سیاسی الگوی حکمرانی غدیر ترسیم "حیات طیبه" با تکیه بر "مدیریت کوثری" است که از طریق "افزایش آگاهی" و "تعمیق پرهیزگاری" محقق می‌شود و در اندیشه و رفتار اولیاء الهی و در رأس آنها امیرالمؤمنین (ع) تجلی یافته است. مهمترین جلوه‌های این الگوی حکمرانی در رسالت‌حکیمانه نبوی، تدبیر مدبرانه علوی، نهضت حمایت‌گرانه فاطمی، صلح شرافت‌مندانه حسنی، حماسه عزت‌طلبانه حسینی و تا انتظار موعودگرایانه مهدوی و زعامت ولایت‌مدارانه فقاهتی در عصر حاضر عینیت و تداوم یافته است.

💎 چهره دوم. "خلافت و سلطنت وارثانه"

الگوی غدیر دفع کننده تحمیل و ترویج این چهره از مدل حکومتی است. رخسار این مدل از حکمرانی در وقایع پس از رحلت نبی مکرم (ص) به ویژه در حاکمیت بنی‌امیه و بنی‌مروان تجلی یافته است. مهمترین شاخص‌های این مدل عبارت از: اسطوره‌سازی ناشیانه، حمیت متعصبانه، اشرافیت مستکبرانه، قومیت نژادپرستانه، قدرت طلبی مستبدانه و سلطنت وارثانه است که منجر به شکل‌گیری ایده "بدویت جاهلانه" شده است.

🔅 دستاورد اجتماعی و سیاسی "خلافت وراثتی" ارائه مدل "مدیریت جبارانه" است که از طریق "اعمال قدرت قاهرانه" و " کسب اقتدار ظالمانه" محقق می‌شود و در عرصه نظر و صحنه عمل طیف گسترده‌ای از سلسله‌های فرسوده و فرتوت اموی، عباسی، پادشاهی و تا مدل‌های حکومتی عشیره‌ای، دوده‌ای و وراثتی دولت‌های منطقه غرب آسیا و خلافت داعشی در عصر حاضر را در بر می‌گیرد.

💎 چهره سوم. "جاهلیت مدرن"

الگوی غدیر، نفی کننده تحمیل و ترویج این مدل حکومتی است. سیمای این مدل از حکمرانی از قرون ۱۵ میلادی آغاز و پس از کشف قاره آمریکا به اوج رسید. مهمترین شاخص‌های این مدل عبارت است از: اصالت انسان‌مدارنه، دنیاطلبی زیاده‌خواهانه، سرمایه‌داری زرسالانه، فردیت غریزه‌گرایانه، حیازدایی اباحی‌گرایانه، سیاست‌ورزی عرفی‌گرایانه (سکولاریسم) و قدرت طلبی استعمارگرایانه است که شکل دهنده "لیبرال سرمایه‌داری" و زمینه ساز "تمدن استعمارنو و فرانو" می‌باشد.

🔅 دستاورد اجتماعی و سیاسی "جاهلیت مدرن" مدل "مدیریت تکاثری" است که از طریق "جلب حداکثری ثروت" و "دفع حداکثری شهوت" محقق می‌شود و در عرصه نظر و صحنه عمل طیف گسترده‌ای از دولت‌های لیبرال سرمایه‌داری ریاستی، حزب محوری پارلمانی، پادشاهی مشروطه و مشابه آنها در عصر حاضر را در بر می‌گیرد.

💠  دستاوردهای الگوی غدیر

با توجه به محتوایی درونی و منزلت بیرونی غدیر و با تکیه بر "نظریه ترسیم"؛ مجموعه‌ نمادها و نشانه‌های متقن و مدون حاکی از وجود یک تدبیر حکیمانه در ارائه طرح واره‌ای ذهنی و الگوی عینی مطلوب برای حیات انسانی - فرهنگی و زیست اجتماعی - سیاسی است. بر این اساس مهمترین دستاوردهای الگوی غدیر عبارت است از:

☀️ اول. مقصود و مقصد غدیر اقامه ولایت و امامت است. زیرا ولایت و امامت:
- به دلیل برخورداری از عصمت درونی؛ قائم به نفس است.
- به دلیل برخورداری از حکمت حیات؛ قائمه دین است.
- به دلیل انتصاب الهی؛ قیم جامعه است.

☀️ دوم. غدیرخم یک تدبیر الهی و پدیده اجتماعی است برای تثبیت و ترویج "حاکمیت مبتنی بر مدیریت کوثری" است که برآمده از؛ رسالت، ولایت، امامت، هدایت، عدالت، عقلانیت، فضیلت، عزت، رأفت، صداقت، سخاوت، طهارت، رضایت و تربیت" از یک سو و تقبیح و تعلیق "حکومت مبتنی بر خلافت وراثتی و مدیریت تکاثری" است که مرکب از؛ قدرت، ثروت، لذت، منزلت، وراثت، سلطنت، عصبیت، قومیت، ضلالت، جهالت، رذالت، حسادت، غفلت و نخوت" از سوی دیگر است.

☀️ سوم. الگوی غدیر حیات جامعه ایمانی را در سه گام تبیین و ترسیم نموده است:

- "گام اول؛ تدبیر ملکوتی است که با محوریت نبوت و رسالت؛ از سحر هبوط آدم آغاز و تا عصر صعود خاتم" را در بر گرفت.

- "گام دوم؛ هدیه مُلکی است که با محوریت ولایت و وصایت؛ از سحر غدیر آغاز و تا افق ظهور و تا نفخ صور اول" ادامه خواهد داشت.

☀️ چهارم. الگوی غدیر کامل‌ترین و جامع‌ترین "الگوی حکمرانی برای معماری حیات طیبه" است. این الگو لطف و کرامت فرهنگی و معنوی جهان‌دار هستی است که برای جهان‌آرایی در عرصه اجتماعی و سیاسی ارائه شده است. با این وجود غدیرخم پیش و بیش از آنکه یک "حادثه یا رویداد خوب تاریخی و یا حتی یک انتصاب مطلوب" باشد یک "ضابطه سازی یا قاعده نگاری" و یا به تعبیر جامع آن یک "دکترین الگوساز برای حکمرانی متعالی" است.

🔸بنابراین الگوی غدیر "با چنان راه‌نگاری و راهنمایی و چنین فلسفه حکیمانه‌ای" در پی "انسان سازی، جامعه پردازی، تاریخ سازی، امت سازی و تمدن سازی توحیدی" است.

​