بازتاب اندیشه های دکتر شریعتی در ترکیه
شریعتی چهره ای فرا ملی
شاهدان کویرمزینان ؛نام ویادفرزند شایسته کویر ، نه تنها درنزد ایرانیان که امروزه درهرگوشه ای از جهان می درخشد کمتر شخصیت دینی ویا روشنفکر مبارزی است که نام علی شریعتی این اسطوره مقاوم کویرمزینان را نشنینده باشد او که از میان توده ای زحمتکش ، مردمان رنج دیده ی کویر برخاست ودر خانواده ای روحانی رشد ونمو کرد و سالیان دراز برعلیه ظلم وجور مبارزه کرد ودر سنگر تفکر واندیشه در تقابل با استثمار ، استکبار ، استحمار واستحاله فرهنگی مردانه ایستاد وشمع آجین شد و نامش را به ننگ نفروخت ودر راه دفاع از شریعت واسلام راستین جانش را فدا نمود.
خدایگان زروزور وتزویر درهر زمانه ای کوشیده اند تا اندیشه های ناب اورا از دلها بزدایند ولی او وراهش هر روز بیش از گذشته برای همگان شناخته تر وماندگار می شود آنچنان که امروزه در شرق وغرب ودرسرزمینهای بیگانه نام علی شریعتی فرزند کویر مزینان به عنوان اسطوره ی مبارز می درخشد. ولی افسوس که در سرزمین خودمان با خلق پیامکهای مسخره وبی محتوا سعی می شود تا نام شریعتی را با طنز آلوده نمایند وهزاران حیف که هنوز هیچ اقدامی برای از بین بردن این عمل سخیف از هیچ مقامی صورت نگرفته ومتاسفانه همچنان که این وبلاگ پیش از این هم تذکر داده بود دامن بسیاری از ارزشها وشخصیتها را گرفته است وامروزه دراین پیامکها شهدا رزمندگان وجانبازان به راحتی به سخره گرفته می شوند.
به قول فرزندشریعتی ؛چه این پیامکها عمدی وچه از روی نادانی وتنها برای لحظه ای خندیدن انجام شده باشد نام شریعتی همچنان زنده است وما در هر فرصتی از فرزند کویرمان خواهیم نوشت واین بار به بهانه ی انتشار خبر بازتاب اندیشه های شریعتی درترکیه که با مقدمه ای زیبا در مجله اینترنتی اسرارنامه که به حق رسالت سبزوار دوستی خود را به خوبی ادا کرده ودراین راستا مزینان را به درستی معرفی نموده است باز از علی و از اندیشه های نابش در شب عید غدیر سخن می گوییم که او بارها در آثارش از امامت حقه ی علی (ع) دفاع کرده است وعلی (ع) حقیقتی برگونه ی اساطیر را به رشته ی تحریر در آورده همچنان که فاطمه فاطمه است را با قلمی توانا به زیبایی نوشته است وچه فرخنده شبی که نام اوهمنام مولای متقیان است واین نوشتار وخبر را تقدیم تمامی علی دوستان می نماییم.
به گزارش مجله اینترنتی اسرارنامه ، تعدادی از وبسایت های خبری و فرهنگی اخیراً اعلام کردند به دلیل اثرگذاری ومحبوبیت شخصیت و اندیشه های شریعتی در میان جوانان کشور ترکیه ، اخیراً یکی از نشریات فکری و فرهنگی این کشور یکی از شماره های خود را به طور کامل در 268 صفحه و با جمع آوری مقالات و نوشته هایی از تعداد زیادی از نویسندگان ترکیه ای ، ایرانی و اروپایی ، به موضوع شریعتی و حیات فکری وی ، اختصاص داده است.
نظر به اینکه دکتر شریعتی یک متفکر اسلامی بود و با وجود برخی نقدها که بر اندیشه های او وارد است در مجموع یک روشنفکر دینی اثرگذار در جامعه ایرانی محسوب می شود ، انتشار ویژه نامه ای حول محور اندیشه های وی در کشور ترکیه ، که رهبران آن سعی دارند گرایشات لایئک را در میان مردم رواج دهند ، می تواند حرکت فرهنگی مثبتی در مسیر معرفی بیشتر اندیشه های دینی در میان مردم ترکیه باشد.
خصوصاً اینکه روی جلد این نشریه یک عکس با حجاب اسلامی از خانم پوران شریعت رضوی همسر دکتر علی شریعتی منتشر شده است که درکشوری که اکثر رسانه های آن در سالهای اخیر تلاش بی وقفه ای برای بیگانه کردن مردم با ارزش های دینی و ترویج فرهنگ بی بندو باری اروپایی انجام داده اند ، انتشار این عکس محجبه از خانواده یک شخصیت محبوب ایرانی نیز می تواند تأثیرات فرهنگی خاص خود را در میان جوانان ترکیه ای به جای بگذارد.
انتشار این نشریه همچنین نشان می دهد اندیشه های شریعتی بازتابی فراملی دارند و لذا بایداو را شخصیتی فراملی دانست و فارغ از مسائل ودغدغه های مقطعی سیاسی ، درشناخت شریعتی و بزرگداشت او کوشید.
از نکات دیگری که در این نشریه خودنمایی می کند ، انتشار مطالبی در مورد شریعتی از دو شخصیت شناخته شده و جنجالی ایران در سالهای اخیر است. عبدالکریم سروش و هاشم آغاجری دو فردنام برده هستند که در یکی ، دو دهه اخیر در رسانه های ایران حاشیه های زیادی همراه با نام این دو شخصیت وجود داشته است.
با این حال مسلم است که هیچ یک از این موارد نمی تواند دلیل بر تأیید یا رد کامل مطالب منتشر شده در یک ویژه نامه باشد. خصوصاً اینکه افرادی نظیر عبدالکریم سروش و هاشم آغاجری هرچند در ایران بسیار درمرکز توجهات بوده اند ، اما ممکن است در کشور ترکیه تنها به عنوان نویسندگان یا صاحب نظرانی درحوزه تفکرات دینی و اجتماعی محسوب شوند.
انتشار ویژه نامه دکتر شریعتی در کشور ترکیه و زبان ترکی در حالی است که در همه سالهای گذشته در داخل ایران متأسفانه شخصیت و اندیشه های دکتر شریعتی از جانب نهادهای قدرتمند فرهنگی کشور مهجور واقع شده و علی رغم وجود وحضور گسترده اندیشه های شریعتی در میان قشر جوان و تحصیل کرده ، از جانب مسئولان فرهنگی کشور و حتی شهرزادگاهش سبزوار اقدام درست و اصولی مناسبی در خصوص بزرگداشت شریعتی و البته نقد منصفانه و معتدلانه آثار او به عمل نیامده است.
به هرحال قول معروف در مورد شریعتی این است که دوستان و دشمنان او با افراط وتفریط هایی که در حمایت از شریعتی یا مخالفت با او انجام داده ا ند هردو سهم بزرگی در مهجور باقی ماندن شخصیت این مرد بزررگ در ایران داشته اند.
اینک اما با توجه به اینکه هیچ جریانی نمی تواند جلو بسط و گسترش یک اندیشه ماندگار را بگیرد و شاهد آن هستیم که در همه این سالها مطالعه آثار شریعتی و بحث در مورد آنها نه تنها در ایران کمرنگ نشد بلکه در کشورهای غیرفارسی زبان منطقه نیز اندیشه های او در حال مطرح و فراگیر شدن است ، لذا به جاست که با یک اقدام فرهنگی مناسب در ایران اسلامی آثار واندیشه های شریعتی موردبازشناسی دقیق قرار گیرد ، قسمت های صحیح و ناصحیح اندیشه های شریعتی بدون غرض ورزی های رایج شناخته شود و در اختیار جوانان کشور قرار گیرد. تا بدین ترتیب نهایت استفاده مطلوب و منطقی از شخصیت و اندیشه های این بزرگ مرد زاده کویر مزینان فراهم آید.
اینک در اینجا به انتشار خبر کامل برخی رسانه های کشور ترکیه در مورد انتشار ویژه نامه اختصاصی دکتر شریعتی با زبان ترکی در ترکیه می پردازیم :
بزرگداشت نام و خاطره دکتر علی شریعتی در ترکیه
به گزارش پایگاه تحلیلی – خبری ایران بالکان (ایربا) شماره سی ام این نشریه در دهمین سال انتشارآن (اگوست 2012) ویژه نامه ای است در 268 صفحه که به بررسی حیات فکری دکتر علی شریعتی اندیشمند مسلمان ایرانی اختصاص یافته است. این شماره از نشریه با بهره گرفتن از آثار نویسندگان ترکیه ای، اروپایی و ایرانی، شریعتی و اندیشه هایش را از همه زوایا مورد کنکاش و مداقه قرار داده است.
با این که شریعتی از همان سال های شروع انقلاب، در میان مردم و روشنفکران ترک تاثیرگذار بوده و تقریبا تمام آثارش به ترکی استانبولی ترجمه و منتشر شده است، اما ویژه نامه "بیلگه آداملار" در نوع خود کم نظیر ارزیابی می شود. مجموعه ای از پژوهش های مرتبط با شخصیت فکری شریعتی در این شماره از نشریه، کنار هم قرار داده شده است، به نحوی که به نظر می رسد شریعتی پژوهان ترک و حتی ایرانی در مطالعات خود گریزی از مراجعه به این شماره از نشریه را نداشته باشند.
ترک ها به رغم برخوردهای احساسی با شریعتی در سال های گذشته، اینک به خوانش انتقادی افکار و ایده های وی رو آورده اند. آن ها درعین احترام زایدالوصفی که برای شریعتی قائلند و همواره از او به بزرگی یاد می کنند، با برپایی مجالس بزرگداشت، سمینارها و همایش های گوناگون در پی رمز گشایی از اندیشه های والای او که مبتنی بر عرفان و آزادی و برابری بود می پردازند.
روی جلد ویژه نامه "بیلگه آداملار" مُزی�'ن به تصاویری از علی شریعتی، پوران شریعت رضوی (همسر وی) و حسین نازلی آیدین بوده که مدیر انتشارات فجر در آنکارا است؛ ناشری که مسئولیت انتشار مجموعه آثار شریعتی به ترکی استانبولی را دارد.
بزرگداشت نام و خاطره دکتر علی شریعتی در ترکیه
عدنان اینانچ صاحب و سردبیر نشریه در سرمقاله خود، بازخوانی انتقادی اندیشه های شریعتی را از الزامات جامعه مسلمان امروز ترکیه می داند و پرداختن به شریعتی را نوعی وفاداری به انسانیت عنوان کرده است. او می گوید "وفا، صرفا نام محله ای در استانبول نیست، این واژه در وفاداری به آنان که جانشان را در راه عقیده خود فدا کردند نیز عینیت می یابد ..."
به گزارش ایربا فهرست نویسندگان و نام مقاله آن ها به شرح زیر است:
آتاسوی مفتی اوغلو/ شریعتی؛ چریک عرصه فرهنگ
عایشه گل سلی/ شریعتی؛ روشنایی وام گرفته شده از پنجره همسایه
سوسن شریعتی/ در میانه نارسیسیزم و الیناسیون (نگاهی به تز بازگشت به خویش)
گفتگویی صمیمانه با پوران شریعت رضوی همسر دکتر شریعتی
امید آکتاش/ علی شریعتی و مارکسیسم
ناتان کومبز/ شریعتی در برزخ اندیشه های اسلامی و مارکسیستی
بلنت شاهین اردگر/ قبل و بعد انقلاب و شریعتی
گفتگو با هاشم آغاجری درباره شریعتی
دلاور دمیرداغ/ تراژدی مدنیت؛ فانون و شریعتی
چارلز تریپ/ سید قطب و علی شریعتی؛ اقتدار سوبژکتیویته
عدنان اینانچ/ پیشقراولانی که قرآن سرمشق آن ها بود؛ ادای دینی به شریعتی
کرشاد آتالار/ کارکرد شریعتی در جهان مدرن
ارطغرل جسور/ شریعتی جامعه شناسی مسلمان در برابر ارتجاع و غربگرایی
داوید زیدان/ شریعتی، بنیادگرایی مسلمان، ایدئولوگی مارکسیست و عارفی صوفی مسلک
مصطفی تکین/ تحلیلی بر جامعه شناسی اسلامی
محسوم آی تپه/ شریعتی مرد عمل
پرن بیرسایگیلی/ شریعتی و لنین؛ چه باید کرد؟
فرهاد چیفتچی/ علی شریعتی و دگراندیشان
ارواند آبراهامیان/ چپ اسلامی از رادیکالیسم تا لیبرالیسم
محمد قریب جسور/ دو تصور و یک حساسیت؛ اشارات فی الطریق و مذهب علیه مذهب
عاصف بهادر/ راسیونالیسم و ایمان در تولستوی و شریعتی
سمرا ترکمن یلماز/ علی شریعتی بمثابه سیره نویس
یوسف یاووز یلماز/ در انحرافاتی که شریعتی با کنفرانس "استحمار" بدان ها توجه داد
عبدالکریم سروش/ فربه تر از ایدئولوژی
یلدیز رمضان اوغلو/ زبان شریعتی مملو از نشانه ها
حسن پستاجی/ احیای دوباره محرکه های اسلام مدیون جامعه شناسی شریعتی است
بلنت سونمز/ تجدید بنای اندیشه اسلامی؛ محمد اقبال و علی شریعتی
اسماعیل سبحان داغ/ علی شریعتی و معادله من – عمل
روفی تریاقی/ جهان اسلامی یا اسلام جهانی؟
فاطمه گل بهار ماگات/ زن از نگاه شریعتی
محمد مهدی جعفری/ فعالیت اصلاحی از سید جمال الدین تا دکتر شریعتی
حسین حاتمی/ مرحوم علی شریعتی
حسنی یاغمور/ قرائت درست شریعتی
بنیامین دوغرو ار/ تصور شریعتی از عشق
گفتگویی با حسین نازلی آیدین مدیر انتشارات فجر درباره ترجمه آثار شریعتی به ترکی
وحدالدین اینجه/ مرد وجدان
مشتهر کاراکایا/ پیام مجنونی درمانده به دکتر شریعتی
عمر نویان/ گفتگویی با علی شریعتی درباره استادان و مطالعاتش
اوغور جومااوغلو/ نامه ای به علی شریعتی
اسرا اوزلوک/ گاهشمار زندگی شریعتی
تصاویر
ایربا پاسخ پوران شریعت رضوی به یکی از سوالات نشریه بیلگه آداملار را در پایان این گزارش منتشر می کند و امیدوار است در آینده نزدیک، متن کامل این مصاحبه را در اختیار علاقه مندان قرار دهد. پاسخ شریعت رضوی به سوالی که درباره خاطرات وی با شریعتی است، به شرح زیر است:
... خاطرات من علاوه بر عشق و دوستی، مربوط به فراز و نشیب های زندگی سختمان است. ما همدیگر را خیلی دوست داشتیم. خاطراتی که مربوط به آشنایی مان در دوران دانشجویی در دانشگاه مشهد است ، البته فراموش نشدنی است. جوانی شوخ طبع و بذله گو و در عین حال متفکر و شاعر پیشه.
همان موقع هم به دلیل نسبتش با استاد شریعتی و البته ترجمه ابوذر غفاری و سلسله مقالاتی که در روزنامه خراسان می نوشت در میان دانشجویان شناخته شده بود. خیلی وقتها سر کلاس نمی آمد و یا دیر می آمد و استاد از ما می خواست که برویم و از کافه تریای دانشگاه صدایش کنیم. جلسات شعر برگزار می کرد و به بسیاری از دانشجویان در کار درسی شان کمک می کرد. شخصیت محبوبی در دانشکده بود. به سر و وضعش هم بی اعتنا بود. این بی اعتنایی به زندگی روزمره و مشغولیت مدام فکری و سیاسی، گاه مشکل آفرین می شد.
ببینید مثلا در دوران دانشجویی در فرانسه سالهای60 ما درسخت ترین شرایط بودیم، پسرم احسان که دو ساله بود شدیدا تب کرده بود، درد می کشید، من واقعا نمی دانستم چه باید بکنم و علی در جلسات سیاسی و مبارزاتی بود. فردای آن روز احسان در بیمارستان بستری شد و تازه بعد از دو روز علی باخبر شد و آمد. یادم می آید من کمی داد و بیداد کردم و از حواس پرتی او شکایت کردم و او با لبخند می گفت: "خوب مرا ببخش. من الان چه کار باید بکنم. آیا خودم را داخل حوض بیندازم." می خواست از دلم درآورد. بعضی وقت ها آرامشش مرا به سر حد جنون می رساند.