ازقدیم الایام روستائیان برای قنات ، چشمه وکاریز ارزش و تعصب خاصی راقائل هستند دربیشترنقاط ایران دهانه چشمه ها ونهرها به سمت قبله می باشد . نهرآب مزینان که ازقدمت هزاران ساله برخوردار است وظاهرآ ازکوههای سرخ سرچشمه می گیرد ودربین اهالی به "سراومیزینو "معروف است ازاین قاعده مستثنی نیست وورودی آن که درابتدای مزینان قدیم واقع است ودربالای آن کاروانسرای شاه عباسی واقع شده روبه قبله می باشد.

این چشمه درابتدای باغستان مزینان توسط یک تراز که ازجنس طلابوده وبه سرقت رفته است به دوقسمت مساوی تقسیم می شود وصحرای شرق وغرب یاعلیا وسفلی راآبیاری می کند.

نحوه استفاده از این آب نیز قابل توجه است .کشاورزان ساعت خویش رابا غروب آفتاب تنظیم می کنندووقتی ازیک کشاورز می پرسی: چه ساعتی نوبت آبگیری شماست پاسخ می دهند مثلا دوساعت ازروزبالا آمده. یعنی اگرطلوع آفتاب ساعت شش باشد ساعت آنها زمان یک رانشان می دهد.تصرف این آب هم به صورت سم(سهم) می باشد وکسی که سهم بیشتری داشته باشدمالکیت زمین بیشتری راهم دارا می باشدهریک سم برابر بادوازده ساعت  وقیمت تقریبی آن سه میلیون تومان است.بسیاری ازگذشتگان سهم خودراوقف تکایا وهیئات مذهبی وبرپایی مجالس اهلبیت عصمت وطهارت نموده اند که این نیز نشان ازاعتقادوالای مزینانیان ازگذشته های دوراست

نهر آب مزینان بسیار گوارا ست هنوز کهنسالان آب نوشیدنی خودرا ازآنجاتامین می کنند.این آب درابتداباغستان را که متاسفانه اکنون به زمین کشاورزی تبدیل شده آبیاری می کند وپس ازآن صحراراتا کویر همراهی می نماید.

یکی دیگرازجاذبه های آب مزینان گذرجاده ابزیشم ازاین منطقه است ودرحال حاضرتندیس دکتر علی شریعتی درسمت غربی آن نصب شده است

عکاس: علی ومحسن مزینانی

چشمه آب  مزینان ازدیدگاه دکترشریعتی

برکرانه کویر، به تعبیر حدودالعالم ، "شهرکی" است که شاید با همه روستاهای ایران فرق دارد . چشمه آبی سرد که در تموز سوزان کویر ، گویی از دل یخچالی بزرگ بیرون می آید ، از دامنه کوههای شمالی ایران به سینه کویر سرازیر می شود و از دل ارگ مزینان سر بر می دارد ... از اینجا درختان کهنی که سالیانی دراز سربرشانه هم داده اند ، آب را تا باغستان و مزرعه مشایعت می کنند و بدین گونه ، صفی را در وسط خیابان مستقیمی که ستوان فقرات این روستای بزرگ را تشکیل می دهد ، پدید می آورند و از دو سو ، کوچه هایی هم اندازه و روی در روی هم و راسته و همگی در انتها ، پیوسته به خیابانی کمربندی که محتوای ده را از باروی پیرامون آن جدا می سازد . درست گویی عشق آباد کوچکی است ، و چنانکه می گویند ، هم بر انگاره عشق آبادش ساخته اند ، [ مجموعه آثار 13 ( هبوط در کویر ) ، ص 235 ]

*باتشکرفراوان ازسایت خطه فریومدکه این مطلب راازکتاب هبوط درکویر برای شاهدان کویر ارسال نموده اند. البته این توصیف مربوط به آب ینگی قلعه مزینان است .