​🔆پژوهشی درباره ی هنر و هنرمندان کهن دیار مزینان

🖌نویسنده و محقق؛ علی مزینانی عسکری

​

✍️ آن چه ما را واداشت تا به طرح موضوع هنر و مزینان بپردازیم اجرای نمایشی بود که فروردین سال(98) پس از سی سال همراه با بعضی از چهره های نمایشی دهه ی شصت که اغلب در آن دوره در مقطع راهنمایی و دبیرستان تحصیل می کردند در هیئت حسینی مزینان به مناسبت روز جهانی تآتر و به همت مجمع روحانیون و طلاب مزینانی اجرا شد و مورد استقبال ویژه همشهریان قرار گرفت و می توان گفت به راستی تجدید خاطره ای بود که مردم مزینان آن خاطرات را به یاد داشتند و بنا بود در این نوشتار ما به معرفی همان گروه نمایشی بپردازیم اما با وسعتی که مزینان و مزینانی ها در این عرصه دارند تا کنون پانزده قسمت از هنر و هنرمندان این دیار نوشته ایم و به نظر می رسد بازهم ادامه ی آن به طول انجامد.

🌐در حقیقت دهه ی شصت را می توان سال بروز نبوغ و استعدادها و باورهای نوظهوری تحت عنوان فرهنگ و هنر دانست در این دهه که ایران درگیر جنگ نابرابری با دشمن تا دندان مسلح با حمایت شیاطین بزرگی همچون آمریکا بود گروه های متعدد فرهنگی اعم از دانش آموزی و دانشجویی و مسجدی و توده ی مردم بدون آن که حتی آموزشی را گذرانده  باشند به کار سرود و اجرای نمایش پرداختند که در حوزه ی تآتر از آن به عنوان تآتر یا نمایش مردم ستمدیده یاد می شود. اغلب این کارها با رویکرد کمدی بود که صدام و ایادی اش را به سخره می گرفتند بعضی نیز روی به درام و تراژدی می آوردند و با حرکت های احساسی سعی در گریه گرفتن از مردم داشتند.

🔆بی تردید هدف اغلب این هنرمندان تهییج و ترغیب و تشویق مردم برای همراهی در دفاع بود آن ها حتی در جبهه ها حضور می یافتند و برای حفظ روحیه ی رزمندگان به اجرای کار هنری خود می پرداختند.

آن چه مسلم است بعضی از همین هنروران که استعداد خود را در این راه دیدند به پرورش آن پرداخته و بعدها با تحصیل در دانشگاه ها و مؤسسات مربوطه سرآمدان این هنرها شدند.

🔹مزینان این کهن دیار علم و ادب نیز از این قاعده مستثنی نبود و جوانان و نوجوانان و حتی پیرمردانی همچون مرحوم کربلایی علی اصغر روس از شروع انقلاب اسلامی و حتی پیشتر از آن با کارهای هنری سرود، نقاشی، خطاطی و نمایش و فیلم پیشگامان هنر انقلابی در منطقه و کشور بودند.

​💎کلید یا استارت اجرای این نمایش ها در مزینان از دهه ی چهل و پنجاه زده شد و اولین نمایش ها با کارگردانی و بازیگری زنده یاد حاج رمضانعلی عسکری مزینانی در چند نمایش خیابانی و صحنه ای و به تقلید از فیلم های کمدی آن زمان اجرا شد و حتی نامبرده مورد بازخواست ژاندارمری و تعقیب ساواک قرار گرفت که با واسطه گری بزرگان مزینان از این خطر جست.

🔆وی که از مداحان و تعزیه خوانان و رزمندگان و بسیجیان با سابقه مزینان به شمار می آمد متولد  دوم مهرماه سال 1331هجری شمسی در مزینان است و با تشویق برادران بزرگترش حاج قربانعلی و زنده یاد حاج شیخ حبیب اله عسکری به نوحه خوانی و اجرای تعزیه در مزینان پرداخت و چندین بار نقش حربن یزید ریاحی را در دهه ی دوم به تشویق و حمایت زنده یاد حاج حسن ناطقی اجرا کرد.

🔹عسکری تا کلاس پنجم ابتدایی در مزینان ادامه تحصیل داد و مدتی در درمانگاه مزینان و داورزن مشغول به کار شد و پس از آن راهی تهران گردید و به شغل میوه فروشی مشغول شد اما ذوق هنری اش همچنان جوششی در وجود او بر می انگیخت و چه قبل و یا بعد از انقلاب با کمک جوانان مزینانی نمایش هایی را در مزینان اجرا کرد.

🔹بیست ساله بود که همراه با اصغر کربلایی غلامرضا رمضان، محمد محمدی، خلیل محمدی، حیدری، جان محمدی(فرومدی) و یکی از شهروندان سویزی چندین نمایش با عنوان ؛ هالو، بیدادگاه، صمد به مدرسه می رود با نویسندگی معلم مدرسه مزینان آقای افتخارزاده اجرا کردند در یکی  از این نمایش ها که تلویحی به شاه و دربار تاخته بودند و در اجرای بعدی که رییس پاسگاه ژاندارمری و فرماندار منطقه حضور داشتند و با گزارش آن ها ساواک هم به تحقیق آمده بود سریع و فی البداهه متن را تغییر دادند و از خطر رستند...

✍️اغلب نمایش هایی که زنده یاد رمضانعلی عسکری  و گروه نمابشی او در قبل از انقلاب و در مقابل مدرسه راهنمایی مزینان اجرا کرد با تم قیام علیه خان و ارباب و دفاع از رعیت مظلومی بود که جور و ستم آن ها را می کشید.
💠 برادر بزرگ این هنرمند فقید؛ حاج قربانعلی عسکری نیز در همان تاریخ یعنی همزمان با اصلاحات ارضی شعری که مرحومین آقا غلامرضا صدیقی و حاج محمد جعفری سروده بودند را در مدرسه مزینان به صورت نمایشی خواند و از سوی مالکین و اربابان وقت مورد شماتت قرار گرفت.

🔹با شروع انقلاب، جوانان انقلابی مزینان با کولاژ تصاویر فرح و شاه و نصب آن در جلوی مسجد جامع که کانون تمامی اجتماعات و محافل بوده و هست سعی در راه اندازی راهپیمایی های  وسیعی کردند که ادامه ی آن به داورزن و سبزوار منجر شد و باز در پیشانی این حرکت مرحوم رمضانعلی عسکری قرار داشت.

🔹انعکاس تصاویر امام خمینی(ره) بر روی دیوار با برش نگاتیوهای پزشکی و با استفاده از اسپری های رنگ توسط جوانانی همچون غلامرضا شعبانی و شعارهای تهییج کننده ای مانند همه می گن مرگ بر شاه و توهم بگو مرگ برشاه توسط روحانی جوان شیخ علی تاج(مهدوی) و اشعار شیخ نقره و سخنرانی های انقلابی مرحوم عسکری همه با همین رویکرد هنری و فرهنگی در آن زمان شکل گرفت.

🔹با پیروزی انقلاب، هنر نمایشی و تجسمی در مزینان رو به افزایش گذاشت و چندین نمایش توسط جوانان مزینانی و با کارگردانی عسکری در مزینان اجرا شد که این عده چند روزی در مهد کودک مزینان جمع می شدند و با تعریف چند داستان و صحنه هایی که در تهران شاهد بوده اند و یا فیلم هایی که دیده بودند نمایشی از نقش شاه و ساواک و حتی کمونیست ها آماده می کردند و با طراحی ابزار موجود مانند میز و صندلی و تفنگ پلاستیکی و لباس های سربازی اشان آن را در مدرسه ی راهنمایی دکترعلی شریعتی (ستادفرماندهی پاسگاه انتظامی فعلی) به روی صحنه می بردند و مورد استقبال همگان قرار می گرفت. در این نمایش ها زنده یاد کربلایی علی اصغر روس که به لحاظ خدمت سربازی در کنار روس ها کلماتی از زبان آن ها را آموخته بود به همراه فرزندش شهید والامقام محمد مزینانی که از ذاکران و تعزیه خوانان آن زمان بود به همراه شهید سید حسین حسینی و احمد یوسفی و... به ایفای نقش پرداختند.

​🔱 سال ۱۳۶۰ یکی از بزرگترین اتفاقات نمایشی مزینان در سبزوار رقم خورد و تآتر شیطان بزرگ با همین نگرش انقلابی که نقش آمریکا و گروه های معاند را در توطئه علیه ملت ایران بر ملا می کرد به روی صحنه رفت.

🌀اغلب هنرمندان کار کشته ی آن زمان سبزوار از این نمایش استقبال کردند و حتی مسئولان آموزش و پرورش و ارشاد اسلامی شهرستان خواستار ادامه ی کار عسکری با گروه های آن ها شدند ولی او که سکونتش در تهران بود و این درخواست را نپذیرفت و جالب تر آن که بسیاری از این مسئولین فکر می کردند وی فارغ التحصیل تآتر از دانشگاه های معتبر هنری است و وقتی شنیدند که تا کلاس ششم بیشتر درس نخوانده و هنرش تجربی است بسیار شگفت زده شدند.

🔹این نمایش را رمضانعلی عسکری و اصغرهمت آبادی که مدت ها فرماندهی بسیج مزینان را بر عهده داشت نوشتند و با کارگردانی عسکری و بازیگرانی مانند؛ حسن نوجوان، غلامحسین حاجی، شهید علی اکبر هاشمی، سیدقربان مزینانی، حسن احمدی، علی رضا هاشمی، علی مزینانی عسکری، حسین مزینانی علی حسنعلی در آن به ایفای نقش پرداختند . شهید والامقام حسین شهیدی معروف به حسین پاسدار نیز ابتدا با این گروه به تمرین پرداخت اما به دلیل اعزام به جبهه از ادامه ی همکاری بازماند. گروه اجرایی نمایش شیطان بزرگ با هماهنگی مدیر و معاونین مدرسه راهنمایی شریعتی آقایان دادرسی و فرشته نژاد و حسین پور که معلم پرورشی بودند به سبزوار اعزام شد.

🔆نمایش شیطان بزرگ مورد استقبال رسانه های آن زمان هم قرار گرفت و حتی کیهان  و امید انقلاب مطالبی با عنوان اولین نمایش روستایی کشور از آن یاد کردند.

👈خبر روزنامه کیهان در سال 1361 از هنر نمایشی دانش آموزان مزینانی: «دانش آموزان مدرسه راهنمایی تحصیلی روستای مزینان سبزوار با همکاری مربی پرورشی(حسین پور) و اولیاءمدرسه و آقای عسگری(رمضانعلی) زیرنظر امور تربیتی سبزوار نمایشنامه شیطان بزرگ را به مناسبت هفته بسیج از تاریخ هفتم آذر به مدت3 روز در سالن مجتمع رفاهی شهیدمحمد فاضل به روی صحنه آوردند که با استقبال بی نظیر دانش آموزان روبرو گردید.لازم به تذکر است که این اولین نمایشنامه ای است که در سطح روستا تنظیم شده و به نمایش گذاشته می شود.»....

​

✍️یکی از ویژگی های هنر نوجوانان و جوانان مزینانی در  نمایش شیطان بزرگ که تعجب بسیاری از هنرمندان صاحب نام سبزوار را برانگیخته بود خلاقیت در بداهه گویی آن ها بود و در این میان حسن نوجوان که از تعزیه خوانان دهه ی دوم محرم در مزینان است و نقش اصلی شیطان بزرگ را برعهده داشت شاخص تر و می توان گفت در هنگام اجرای نقش یک کارگردان حاضر در صحنه بود که با حرکات چشم و اشاره هایی که تماشاچیان متوجه آن نشوند بازیگران را هدایت می کرد.

​

​

​

به جمع شاهدان کویرمزینان در تلگرام بپیوندید: https://t.me/shahedanemazinan

شاهدان کویرمزینان در #آپارات https://www.aparat.com/shahedmazinan

شاهدان کویر مزینان در پیام رسان ایتا https://eitaa.com/sh_mazinan

​

​