ازحدیره تا باغستان

ره آورد سفربه مزینان

بخش یازدهم

سوگواران حسینی به دودسته واکنون زنها نیز پشت سرمردان حرکت می کنند وآنها هم دسته ای دیگرتشکیل می دهند واشعار مناسب شام غریبان را می خوانند دسته ی اول به مکانی تاریک پناه می برند ومی خوانند:

خیمه ها می سوزد و شمع شب تار عزاست      کربلا ماتم سراست کربلا ماتم سراست

دسته ی دوم نیز با پناه گرفتن درخرابه ویا گوشه ای تاریک برزمین می نشینند وجواب می دهند:

مجمع پیغمبران درکربلای پر بلاست             کربلا ماتم سراست کربلا ماتم سراست

سپس آهنگ آن تغییر می کند وبا هر بیتی نام حسین (ع) به صورت همخوانی برده می شود

دسته ی اول :

یتیمی دردبی درمان یتیمی              یتیمی خاری دوران یتیمی  وای حسین جان

دسته ی دوم:

الهی طفل و بی بابا نباشد             اگر باشد دراین دنیا  نباشد وای حسین جان

دسته ی اول :

اگردست پدرمی بود به دستم            چرا من درخرابه می نشستم وای حسین جان

دسته ی دوم :

اگر می بود و عباس  عمویم              نمی زد شمر دون سیلی به رویم وای حسین جان

دسته ی اول :

عجب مهمان نوازی کرده خولی           تنورت داده جا منزل مبارک  وای حسین جان

دسته ی دوم :

بیا خاکستر رویت  بشویم                  به آب دیدگان منزل مبارک وای حسین جان

دسته ی اول :

حسین سرجدا منزل مبارک                قتیل اشقیا منزل مبارک  وای حسین جان

دسته ی دوم :

شنیدم قاسمت کرده عروسی            به دشت کربلا منزل مبارک وای حسین جان

آنها به همین ترتیب و با آهنگ و نظمی خاص زمزمه می کنند و پس از رفتن به هیئات حسینی (ع) و ابوالفضلی (ع)که نوعی دعوت از آنها می باشد برای حضور و همراهی شام غریبان ؛ با عبور از بازار و تغییر مسیر به سمت خیابان شرکت ؛  از همان راهی که مرا به میدان قتلگاه کشانده و اکنون تمامی این رویدادها را بر روی کاغذ سفید ثبت می نمایم ،  و پس از آنکه وارد این میدان که یک روز کامل را شاهد تعزیه خوانی و سوگواری عاشوراییان بوده  می شوند گردهم می آیند و نوحه خوانی می کنند و روحانیت همراه که نام شیخ رضا اسلامی دراین مجلس دیگر حالت رسمی پیدا کرده با روضه خوانی ومصیبت خوانی مجلس را به پایان می رساند.

و دوباره صبحی دیگر فرا می رسد و مدت دو سال است که یازدهم محرم به یاد بی بی زینب (س) ومظلومیت  اهلبیت عصمت و طهارت که فرزندان و پدران و همسرانشان را در سرزمین پربلا ازدست داده اند و شاهد تاخت اسبان بربدن آنها و لگدمال شدن سم ستوران بوده اند ؛ مزینانیها نیز حرکت کاروان  اسرا را باز سازی می نمایند که در این میان همت جوانان و نوجوانان کانون فرهنگی هنری زینبیه ستودنی است که با عشق و علاقه ای خاص برای انجام این مراسم تلاش می نمایند و اکنون مورد استقبال ویژه ی شرکت کنندگان درتعزیه روز عاشورا واقع شده وسعی می نمایند تا روز یازدهم را درمزینان بمانند وبعد از آن به سوی محل سکونتشان  حرکت کنند.

شبیه سازی این واقعه جانسوز همراه است با حرکت شتران و درمسیرکتک زدن اسرا باتازیانه  توسط گروه مخالف خوان و برنیزه کردن سر شهدا و آنگاه فریاد بانوان مزینانی که مزنه ، مزو *ومزنید را با صدا ی بلند شیون می کنند گویی همان و.اقعه را شاهدند. این مراسم پیش از این ودر زمانی که تعزیه خوانان بزرگی همچون عباسعلی صدیقی ومحمد شمشیری وجعفری ومحمد صدیقی وحسین ملاحسن وکربلایی عبدالله محمدی و... زنده بودندبا عنوان بازار شام درتکیه ی  بالا  اجرا  می شد که سرهای شهدا به دربار یزید برده می شد ودر آن مراسم عباسعلی صدیقی به زبان بیگانه که اگر اشتباه نکنم انگلیسی کلماتی را بر زبان می راند که برای ما مزینانیها جالب توجه بود. بماند از اینکه چه می گفت وچه می شنیدیم فقط جالب بود که اوبه این زبان مسلط است وصحبت می کند . آن سرها که دراربعین مزینان نیز به نمایش درمی آمد  به اعتقاد تعزیه خوانها عتیقه وخودشان نمی دانند جنسش از چی بوده وقدمت بسیار طولانی داشته، مفقود شده است وکسی نفهمید چگونه وچرا !

ده روز پس از عاشورا یعنی دربیستم محرم دوباره تعزیه ی اول با نام عاشورای بچه ها ویا دهه ی دوم در مزینان برگزار می شود. گرچه نام این  تعزیه خوانی دربین مزینانی ها معروف به عاشورای بچه هاست ودلیل آن هم شروع این مراسم توسط نوجوانان علاقمندی بوده که دوست داشته اند تعزیه خوانی کنند ولی به خاطر سنشان ویا تعداد تعزیه خوان بی شمار ویا ارثی بودن بعضی از نقشها که خود دارای حسن و دربعضی از مواقع برآ ن انتقادی وارد است نمی توانسته اند درعاشورای بزرگ مزینان نقشی ایفا نمایند برآن شدند تا خود عاشورایی دیگر بیافرینند که موفق هم شدند واکنون این عاشورا یکی از مراسم های رسمی مزینان است ودر هر سال به صورت منظم چه درروز تعطیلی باشد ویا غیر آن در تابستان وزمستان با حضور خوب عزاداران که باز از تهران رهسپار مزینان می شوند برگزار می گردد واکنون تمامی آن نوجوانان خود دارای فرزندانی هستند که راه پدرانشان را ادامه می دهند بعضی از آنها وارد تعزیه خوانی دهه ی اول شدند وجای خودرا مستحکم کردند وبعضی دیگر مانند حاج حبیب حسینعلی که نقش بسیار زیادی در برگزار ی این مراسم داشت وگاه از سرمایه خود که به کدیمین به دست آورده بود برای آن هزینه می کرد ویا مانند شیخ علی متقی* که در راه تبلیغ دین جانش را فدا کرد و یا شهید محمد روس که ایفاگر نقش امام حسین (ع) بود و اگر دروالفجر هشت شهید نمی شد اکنون او شاید نقش امام را درتعزیه ی اول اجرا می کرد  و دیگر بزرگانی که من نامشان را به خاطر ندارم ، از دنیا رخت بربسته اند.

دهه ی دومی ها برای خود نخلی دارند که از نخل اصلی مزینان کوچک تر وسبک تر  و به راحتی قابل حمل است و درمقابل خانه ی شهیدان علی ، محمد و حسین شهیدی  و به همت پدر و مادر و زنان همسایه تزیین می شود .و با حضور خیل عزاداران که باز هیئت غنی آبادیها، آنها را همراهی می نمایند  و سپس تعزیه خوانان که با همان شکل دهه ی اول سوار براسب شده اند به سمت مزار شهدا حرکت می کنند و با توقفی کوتاه دربهشت علی (ع) با عبور از پل چپرخنه راهی همین میدان قتلگاه می شوند ودوباره باز تعزیه ای با شکوه و طولانی که از صبح تا شب نقشهای حر ، ابوالفضل (ع)، علی اکبر(ع)، قاسم بن الحسن(ع)، وهب و اگر وقت باشد شوذب وعابس ودرویش وشیر غران و...  درآن خوانده واجرا می شود. و این نه فقط یک مجلس صرف تعزیه خوانی است که تجلی عشق و ارادت مزینانیها وتعصب آنها به عزاداری ائمه(ع) است که به هر بهانه ای می خواهند یاد و نام آنها را گرامی بدارند و برایشان اشک بریزند و این تعصب را می توان درتعداد شهدای آنها دید که مزینان را از دیگر مناطق محروم خراسان متمایز کرده است؛ کویریانی که بیش از هفتاد شهید و دهها ایثارگر را درجنگ تحمیلی تقدیم کرده اند وافتخارشان این است که اولین شهید منطقه سبزوار را این دیار دارد و یا شهید بزرگ انقلاب منتسب به آنان است ، دکتر علی شریعتی مزینانی که افتخارش مزینانی بودنش و است و کویر مزینان ، روستا زاده ای که پدرانش همه از بزرگان علم وادبند وچون نگینی در دل انگشتری می  درخشند :" روستای محبوب من ! مزینان ! ای گرسنه ژنده پوش مغموم که بر حاشیه خشک و تشنه کویر افتاده ‏ای ، ای نجیب ‏زاده بزرگواری که قربانی ستم ایّامی و رنجور فقر و محکوم ویرانی و فراموشی و شرف تبار و شکوه تاریخت مستمندی را بر تو روا نمی‏ دارد
ای کوه و کویر و اَرگ و بازار و مدرسه و رِباط و سرچشمه و قبرستانی که همه از اجداد من سخن می‏ گویید و یادگار عصمت اعصارید ،... و تو ای* مسینان ! ای نام اهورایی که از بزرگی عصر مزداپرستی حکایت می‏ کنی و اکنون ، پیران شکسته و زنان چشم به راه و کودکان بی ‏پناهی را در خود داری که پدران ، شوهران و پسران‏شان به جستجوی نان ، تو را که تهیدست مانده ‏ای ترک کرده‏ اند . چقدر شما را دوست می‏ داشتم و شما می ‏دانید که علی رغم زندگی ، چه تعصّبی داشتم که یک روستایی راستین بمانم و به شما وفادار باشم . [ دکتر علی شریعتی ، مجموعه آثار 35 ، بخش 1 ،انتشارات آگاه ، چاپ دوم ، 1372 ، ص 437 [

                                          وادامه دارد...

مزنه ، مزو : به فتح میم وکسر نون نزنید، نزن

متقی : محمد تقی