مزینان شناسی در اسرارنامه
جمعه, ۲۷ مرداد ۱۳۹۱، ۱۰:۴۶ ق.ظ
آشنایی با مزینان دیار دکتر شریعتی و زادگاه دانشمندان و اندیشمندان
شاهدان کویر مزینان؛ پس ازگذشت ماهها ازاقدام شایسته مجله اینترنتی اسرارنامه که سعی درمعرفی اماکن تاریخی ودیدنی شهرستان سبزوار وتوابع آن دارد بلاخره دوستان دست اندرکار نگاهی به مزینان ما داشته ومطلب ارزنده ای را دراین سایت منتشر کرده اند که قابل تقدیر وتشکراست وباید گفت : خداقوت . اما این پژوهش می توانست پربارتر باشد که انشاءالله بزودی با همکاری دوستان مزینانی بتوانیم با عنایت عزیزان اسرار نامه ، مزینان را که به گواه تاریخ ازقدمت هزاران ساله برخوردار است به تمامی جهانیان بشناسانیم بازهم از عزیزان ودوستان این مجله خوب اینترنتی تشکر می نماییم ومطلب فوق بدون هیچ تغییر وبا همان عنوان تقدیم علاقمندان می شود:آشنایی با مزینان دیار دکتر شریعتی و زادگاه دانشمندان و اندیشمندان
مزینان روستایی است در منطقه سبزوار در غربی ترین مرزهای خراسان رضوی که نام و آوازه آن نه فقط برای مردمان سبزوار و داورزن بلکه برای بسیاری ازایرانیان به ویژه جوانان اهل مطالعه و جست و جو گر 4 دهه اخیر آشناست. یعنی هرکس که اندک شناختی از نویسنده ، جامعه شناس و تاریخ پژوه و معلم بزرگ معاصر دکتر علی شریعتی داشته باشد ، حداقل یک بار نام روستای زادگاه او مزینان را شنیده است.
اما معرفی مزینان را هرگز نباید تنها در زادگاه دکتر علی شریعتی بودن ، خلاصه کرد. هرچند که همین یک جمله خود افتخار بزرگی برای مزینانی ها و داورزنی ها و سبزواری هاست. اما شاید بهتر باشد پیش از هرچیز این روستای کویری اما با صفا و خوش نام خطه سربداران را از زبان وبلاگ نویس مزینانی معرفی می کنیم که شاید در نوع خود دقیق ترین و کامل ترین معرفی باشد.
علی مزینانی کارشناس رشته تئاتر از دانشگاه هنر تهران یکی ازهمشهریان وبلاگ نویس ماست که روستای خود را در وبلاگ شاهدان کویر چنین توصیف می کند :
کویرمزینان زادگاه دانشمندان واندیشمندانی است که سالهاست برتارک زرین صفحات تاریخ وجغرافیای ایران زمین می درخشد. دهستان مزینان باقدمت هزاران ساله اش ، درهشتاد کیلومتری شهرستان سبزوار قرار دارد که می توان از آن به عنوان دروازه ورودی فرهنگی ومذهبی خراسان رضوی نام برد . این دهستان به لحاظ آثار تاریخی وباستانی وجاذبه های توریستی آن ، به ثبت آثارملی درآمده است.
مزینان خاستگاه خاندان بزرگ شریعتی است که مرحوم استادمحمدتقی شریعتی وفرزندبرومندش دکتر علی شریعتی مزینانی ازاین دیار برخاسته ودرتاریخ انقلاب اسلامی می درخشند.
عاشورای حسینی درمزینان، همیشه موردتوجه عزاداران اهلبیت عصمت وطهارت است وهرسال خیل عظیمی ازشیفتگان مکتب تشیع در تعزیه عاشورای مزینان که باشکوه خاصی برگزار می شود شرکت می کنند.
بیش از شصت شهید ودهها ایثارگر ازاین خطه قهرمان پروردر هشت سال دفاع مقدس تقدیم به نظام مقدس جمهوری اسلامی شده است که دوخانواده سه شهید ودوخانواده دوشهید، مزینان را متمایز ازروستاهای دیگر خطه خراسان نموده است .
(منبع: وبلاگ شاهدان کویر)
با وجود این حُسن شُهرت برای مزینان و ظرفیت های فراوان و کشف نشده اش در زمینه گردشگری ، افسوس که این روستا تا کنون از جانب مسئولین استانی و شهرستانی توجه کافی را در زمینه صنعت گردشگری خود دریافت نکرده است. البته این شاید طبیعی هم باشد. یعنی کاملاً مسلم است که استان بزرگ خراسان با حدود 30 شهرستان و نیز با وجود شهری نظیر مشهد با جاذبه های منحصربه فرد تاریخی و فرهنگی و مذهبی ، توان رسیدگی کافی به دیگر نقاط استان به ویژه روستایی چون مزینان با بیش از 300 کیلومتر فاصله تا مرکز استان را ندارد. و در نتیجه امروز باید شاهد آن باشیم که منطقه پر رمز وراز و کویری مزینان مانند گنجینه ی بکری در شمال شرق کشور به حال خود رها شده تا از پس ماه ها و سالها غفلت و بی مهری مسئولین وحتی نهادهای مردمی ، بالاخره روزی چنانکه باید و شاید شناخته شود و به کانونی قدرتمند برای جذب گردشگر در شمال شرق کشور تبدیل شود.
اینک مجله اینترنتی اسرارنامه سبزوار در راستای اهداف خود مبنی بر معرفی هرچه بیشتر شهرها و روستاهای منطقه غرب خراسان رضوی برای مخاطبین این مجله با استناد به منابع معتبر تصمیم دارد به نوبه خود در راستای شناخت بهتر روستای پرخاطره مزینان در حاشیه کویر مرکزی ایران بکوشد.
برا ی این منظور از لابه لای صفحات کتاب فرهنگ اماکن و جغرافیای تاریخی بیهق که خود پژوهشی است براساس سایر منابع معتبر تاریخی و جغرافیایی ، بخش هایی را که به معرفی مزینان اختصاص دارد ، انتخاب کرده و منتشر می کنیم:
لازم به ذکر است این کتاب که توسط انتشارات آژند منتشر شده است ، هم اکنون درکتابفروشی آژند سبزوار واقع در خیابان بهار نرسیده به چهارراه دادگستری موجود است.
مزینان : دهستان ، بخش داورزن .بیهقی آن را به عنوان رَبعی معتبر از بیهق معرفی می کند و حافظ ابرو آن را بلوک نهم می خواند. هم اکنون با عنوان دهستان مزینان از شمال با بخش جغتای ، از غرب با شاهرود ، از شرق با دهستان کاه و از جنوب با دهستان فُروغن هم جوار است . مرکز آن داوَرزَن می باشد . ناحیه شمالی این دهستان جلگه ای با پوشش گیاهی است ، ولی بخش جنوبی آن در حاشیه کویر قرار گرفته ، با شرایط ویژه بیابانی محدوده ی این دهستان از موقعیت تاریخی خاصی برخوردار است . در مزینان اماکنی وجود دارد که نشان از سوابق تمدّن و رشد فرهنگ در این دیار است. ...
همچنین در صفحات بعدی همان کتاب توضیحات مفصل تری در مورد مزینان آورده شده است که این توضیحات مفصل در معرفی یک روستا در کتاب موردذکر کم نظیر است. به عنوا مثال در صفحات مزینان چنین توصیف شده است :
مزینان : ده ، بخش داوَرزَن ، دهستان مزینان. در فاصله 7 کیلومتری جنوب داورزن ، از جنوب با غنی آباد و از شرق به اسدآباد متصل می شود.
بیهقی آن را از روستاهای رَبع مزینان شمرده و می نویسد : «مزینان یکی از پانزده موضع است درسبزوار که نماز جمعه و خطبه دارد ... اَندَر حدود مزینان ، جامه حریر بافند ، بغایت نیکو ، که در نواحی نیشابور نبافند.» در اللّباب آمده است : «مزینان ، بَلَده کوچکی است ، از آخر حدّ خراسان ، بر سر راه عراق ، برخی از اهل علم منسوب به آنجا هستند.» آقای محمود بیهقی می نویسد :"مَزَن ، یعنی فرد دانشمند ، مَزنا یعنی بزرگان دانش که در کردی نیز آمده است و مزینان یعنی زادگاه دانشمندان و اندیشمندان». رود کالشور از جنوب این روستا می گذرد و قنات پرآبی در قسمت جنوبی این روستا وجود دارد که سرچشمه ی آن کوه های شمالی بخش داورزن می باشد و گوارایی ووفور آن در حاشیه کویر موجب حیرت است. مرحوم دکتر علی شریعتی از این قنات درکتاب کویر خود یاد کرده است . مسجد جامع آن تک ایوانی و مربوط به عهد صفوی است. صنیع الدّوله می نویسد : «ده سال قبل در مزینان مسجد جامعی بنا کرده اند . ولی قبل از این ، در همین مکان مسجد جامعی بوده است.»
بقعه امام زاده سید حسین و آرامگاه سید اسماعیل در 2 کیلومتری مزینان و در حاشیه بهمن آباد قرار دارد. تپه ی باستانی بِل قوز و خرابه های شهر قدیمی بادغوس درمسیر بادقوس و آب انبار و رباط شاه عبّاسی ویک بنای چاپارخانه مربوط به عهد مأمون عباسی که برای امرِ بَرید ومراسلات از آن استفاده می شده ، در اطراف این روستا قرار دارد. مضافاً این که دَه ها مسجد درکوچه وخیابان های آن ساخته شده که نشان از اعتقاد و ریشه های دینی اهالی دارد. در دوره ی قاجار وقایعی در آن رخ داده است از جمله ، قتل شاهرخ میرزا ، نوه ی نادرشاه افشار به دستور آقا محمدخان قاجار ، هجوم ترکمان ها دراواخر قاجار به ناحیه ی بیهق که باعث ناامنی و بی ثباتی منطقه گردیده و عدم کنترل دولت مرکزی باعث هجوم یاغیان وراهزنان به این دیار شده است.
مرحوم دکتر شریعتی که احیاگر اندیشه ی اسلامی در بین نسل جوان در سالهای آخر عمر سلطنت پهلوی بود ، پدر گرانقدرش مرحوم استاد محمد تقی شریعتی که مفّسر قرآن و عالِم به مسایل دینی بود و پدربزرگش مرحوم آخوند مُلّا قربان علی ، مدرس مدرسه علمیه مزینان که در طّی قرن اخیر خدمات ارزنده ای به جهان اسلام ارائه داده اند ، از اهالی این روستا می باشند. مزینان از دیرباز دارالحُکم یا دادگاهی محلی داشته و بزرگان آنجا مورد وثاق منطقه بوده ، برای حلّ و فصل دعاوی خود به آن مراجعه می نموده اند . در مورد بیارجَمَند و میامی و عباس آباد می خوانیم که اهالی آن جا برای تأمین مایحتاج و نیز برای مداوای امراض و تأمین داروی مورد نیاز خود به مزینان می رفته اند. از طرف دیگر عشایر "خارتوران" نیز محّل رجوع و رفت و آمدشان مزینان بوده است.
(منبع : فرهنگ اماکن و جغرافیای تاریخی بیهق (سبزوار) / نویسنده : محمود محمّدی (کارشناس ارشد در زمینه تاریخ و تمدن ملل اسلامی) ، نشرآژند ، صفحات 167 تا 169)
در پایان ذکر یک نکته ضروریست که هرچند ما همچنان معتقدیم مسئولین محلی واستانی در امر توجه به جاذبه های فراوان گردشگری خطه سربداران از جمله روستای تاریخی فرهنگی مزینان کوتاهی کرده اند ، امایک نکته را نباید فراموش کرد که متأسفانه خود مردم و رسانه های محلی نیز تا کنون چنانکه باید و شاید برای امکانات و توانمندی های محلی خود ارزش گذاری نکرده و تقریباً با بی تفاوتی نسبت به آنها رفتار کرده اند.
به عنوان مثال همین روستای تاریخی مزینان با وجود اینکه شاید بتوان در معرفی افتخارات آن چندین صفحه مطلب نوشت اما در دایره المعارف آزاد وقابل ویرایش ویکی پدیا (تا تاریخ امروز 25مرداد 91) در حدی بسیار محدود معرفی شده است.
البته دایره المعارف ویکی پدیا به دلیل اینکه از جانب هریک ازکاربران اینترنت به راحتی قابل ویرایش است ، از اعتبار چندان بالایی برخوردار نیست و می تواند هرلحظه اطلاعات آن به درستی یا به اشتباه تغییر یابد. لیکن با همین وضع ویکی پدیا معمولاً یکی از منابع اولیه برای شناخت پدیده های مختلف از جمله شهرها ، روستاها و مناطق مختلف به شمار می آید.
با توجه به اینکه نوشتن ویکی پدیا در موضوعات مختلف می تواند توسط هرشهروند علاقه مندی انجام بگیرد ، امید می رود برای استفاده از تمام فرصت های تبلیغی موجود ، همشهریان گرامی در روستای مزینان و دیگر شهر و روستاهای دیار سربداران ، برای معرفی هرچه بهتر و بیشتر امکانات و توانمندی های محلی خود نسبت به ساخت و تکمیل صفحات ویکی پدیا و البته تبلیغ از طریق سایر رسانه های موجود اقدام نمایند.
منبع:مجله اینترنتی اسرارنامهhttp://www.asrarnameh.com/sabzevar
پاسخ شاهدان کویر
باسلام وتشکرفراوان .به روی چشم اما یاری دوستان می تواندزودتربه این مهم کمک کند درانتظارارسال عکس ومطالب همشهریانمان هستیم